Milieu
Deze projecten en initiatieven tonen aan hoe divers de aanpak van milieukwesties kan zijn. Van technische innovaties tot het faciliteren van groepsaankopen voor besturen en inwoners en het bieden van deskundig advies, elk element speelt een cruciale rol in de transitie naar een duurzamere toekomst.
“Milieu, klimaatbestendigheid, mobiliteit, duurzame energie, … het zijn topics die tegenwoordig niet meer weg te slaan zijn uit het collectief bewustzijn en dus ook de beleidsplannen van gemeentebesturen en overheidsinstanties bepalen. De noodzaak om onze leefomgeving te beschermen en tegelijkertijd te anticiperen op de toekomst vereist ingrijpende maatregelen en innovatieve oplossingen. Ons team van milieudeskundigen speelt een cruciale rol in dit proces, door gemeentebesturen te ondersteunen bij het uitrollen van hun milieuprojecten.” – aldus het milieuteam.
Nieuwe projecten
Groepsaankoop ontharding voor inwoners
Als intercommunale willen we lokale besturen helpen om beter voorbereid te zijn op toekomstige watergerelateerde uitdagingen. Daarom werkten we een visie op verharding uit die dienstoverschrijdend uitgedragen wordt, en faciliteren we verschillende initiatieven gericht naar zowel besturen als inwoners.
Een van deze initiatieven is de groepsaankoop ontharding voor inwoners, die we voor de eerste keer in 2023 organiseerden, waarbij we ons focussen op het terugdringen van verharde oppervlakken op privédomein om de waterdoorlatendheid te vergroten. Dit initiatief draagt bij aan het verminderen van overstromingsrisico's en het verhogen van de klimaatweerbaarheid bij droogte en hittestress in stedelijke gebieden. Het project is geïnspireerd door het momentum dat het V.K. Tegelwippen creëerde voor onthardingsinitiatieven.
Bij dit project worden particulieren aangemoedigd om verharding op eigen domein aan te pakken met de hulp van een geselecteerde aannemer. Opritten, terrassen en overbodige verharding rondom de eigendom worden daarbij vervangen door groene en waterdoorlatende alternatieven. Inwoners van Grimbergen, Kampenhout, Liedekerke en Pepingen konden zich hiervoor aanmelden tot maart 2024. Het orderboek van de geselecteerde aannemer was in een mum van tijd volzet, zelfs nog voor het verstrijken van de oproepdeadline.
Dit project illustreert de lokale gemeenschapsgerichte aanpak die cruciaal is voor het bereiken van duurzame veranderingen op het gebied van waterbeheer en milieu.
Raamcontract laadpalen
Met de opkomst van elektrische voertuigen is de behoefte aan laadinfrastructuur exponentieel gegroeid. Om de Vlaamse klimaatdoelstelling te halen tegen 2030 moeten er 20x zoveel laadpalen komen dan er nu zijn. Als dat aantal over heel Vlaanderen evenredig verdeeld wordt, moeten er in onze regio 150.000 laadpalen geplaatst worden in de komende 10 jaar. Dat zijn er 4 per dag. Er is dus nog heel wat werk aan de winkel.
Om deze omschakeling te faciliteren werkte Haviland twee laadpaalprojecten uit die de installatie van laadpalen faciliteert. Enerzijds blijft de groepsaankoop voor het plaatsen van semipublieke laadpalen bij particulieren en bedrijven ook in 2023 doorlopen. Parallel daaraan kunnen lokale besturen via deze nieuwe raamovereenkomst laadpalen plaatsen aan hun eigen gemeentelijke gebouwen voor het opladen van dienstvoertuigen.
Met dit nieuwe raamcontract breiden we ons actieterrein voor laadpalen uit naar gemeentelijke gebouwen/terreinen. Hiermee kunnen elektrische of hybride dienstvoertuigen worden opgeladen. Daarnaast kunnen besturen en politiekorpsen ook aan personeel of bezoekers die met een elektrische wagen rijden de kans geven om tegen betaling gebruik te maken van de laadpaal.
Klimaattafels
Samen met hun inwoners wilden 6 Pajotse gemeenten nadenken hoe ze klimaatbestendiger kunnen worden om zich te kunnen wapenen tegen de klimaatcrisis. Met de steun van de milieudienst van Haviland werden twee klimaatcafés georganiseerd om te peilen naar wat er leeft bij de inwoners en hoe ze gericht aan de slag kunnen voor het klimaat. Tijdens deze bijeenkomsten kregen de inwoners de kans om samen te brainstormen over verschillende thema's, waaronder mobiliteit, droogte, voedselverspilling, bedrijvigheid en wonen. De input die hieruit voortkwam vormt de basis voor het opstellen van een klimaatactieplan, en zal het toekomstige beleid binnen de gemeenten mee vormgeven. Belangrijk is dat concrete ideeën van de inwoners een integraal onderdeel zullen zijn van dit plan.
Het betrekken van burgers bij het opstellen van klimaatbeleid versterkt niet alleen het draagvlak voor maatregelen, maar zorgt er ook voor dat de plannen beter aansluiten bij de lokale behoeften en uitdagingen. Dit participatieve proces illustreert de waarde van samenwerking tussen gemeentebesturen en hun inwoners in de strijd tegen klimaatverandering.
Bodemsaneringsdeskundige
Gemeenten kunnen beroep doen op een bodemsaneringsdeskundige via Haviland voor schadegevallen binnen het grondgebied en voor bodemonderzoeken op terreinen van de gemeente/het OCMW en het openbaar domein zonder telkens opnieuw de procedure van de overheidsopdrachten te moeten doorlopen.
Na enige tijd uit het projectaanbod geweest te zijn wordt deze dienstverlening opnieuw aangeboden aan de vennoten onder een licht gewijzigde vorm. Perceel 3, het aanstellen van een asbestdeskundige, is niet meer opgenomen in het aanbod.
Projecten in de kijker
Warmtebeleidsplan
Ongeveer 60% van de energievraag in Vlaanderen bestaat uit warmte. Voor het huishoudelijk energieverbruik maakt het aandeel warmte zelfs 80% uit van de totale energievraag. Toch blijven zowel de reductie als de verduurzaming van de warmtevraag tot op vandaag een grote uitdaging. De duurzame warmtetransitie maakt dan ook steevast een belangrijk onderdeel uit van lokale klimaatactieplannen. Besturen moeten daarbij gericht op zoek gaan naar oplossingen voor de duurzame invulling van de toekomstige warmtevraag. Dat is echter een complexe oefening op lange termijn (scope 2050), waarin onvermijdelijk ook heel wat onzekerheden een rol spelen.
Wie het LEKP 2.0 ondertekende engageert zich om zo'n warmtebeleidsplan op te maken, maar vaak weet men niet waar of hoe eraan te beginnen, of is er simpelweg geen tijd voor. De energietransitie laat echter niet op zich wachten, en het proactief uittekenen van van individuele en collectieve warmteoplossingen op de lokale kaart heeft ook een impact op het ruimtelijk beleidsplan. De gemeente Grimbergen koos voor de directe aanpak, en besliste om de expertise van Haviland in te schakelen.
Jessica Doms, diensthoofd Omgeving bij de gemeente Grimbergen : "Door nu al werk te maken van een warmtebeleidsplan samen met Haviland denken we proactief na over hoe we deze warmtetransitie in de toekomst willen waarmaken. Dit warmteplan kan vervolgens ook een onderdeel vormen van het Beleidsplan Ruimte dat we volgende legislatuur willen opmaken."
Lees het volledige interview met de gemeente Grimbergen: Waarom je beter nu al werk maakt van een duurzame warmtetransitie
Groepsaankopen
Groepsaankopen, zowel gericht naar besturen als rechtstreeks naar inwoners, doen het doorgaans goed. We geven enkele interessante cijfers mee over de groepsaankopen voor tankslag, regenwatertonnen en laadpalen.
“De groepsaankopen winnen nog steeds aan populariteit en daar zijn we blij om,” weet Gwendoline Ziber, milieudeskundige bij Haviland. “Samen met de lokale besturen werken we aan een positieve milieu-impact en daar worden de inwoners bovendien vaak ook rechtstreeks bij betrokken. We groeperen alle aanmeldingen uit de deelnemende gemeenten heen en zo kunnen we een betere prijs-kwaliteitverhouding onderhandelen bij de leveranciers.”
1) Tankslag
De tankslag – ofwel collectieve sanering van stookolietanks – startte in 2020 en is ondertussen al aan zijn vijfde editie toe. Het doel van dit project is om zoveel mogelijk buitengebruik gestelde stookolietanks te verwijderen. Kan de tank om technische redenen niet verwijderd worden, dan moet hij geledigd, gereinigd en opgevuld worden. Stookolietanks, zowel bovengrondse als ondergrondse, vormen namelijk een risico voor het milieu. Een lekkende tank veroorzaakt zware grondwater- en bodemverontreiniging. Zelfs een ‘lege’ tank kan nog tot 100 l. stookolie bevatten. Wie zijn tank niet meer gebruikt, is daarom verplicht om hem te laten saneren nadat hij buiten gebruik is gesteld. De tankslag is ondertussen al vlot ingeburgerd: in 2023 werd de kaap van 1.000 aangemelde stookolietanks overschreden.
2) Regenwatertonnen
Het belang van eenvoudige initiatieven zoals het installeren van regenwatertonnen voor het verbeteren van de waterhuishouding in gemeenten is zowel bij de lokale besturen als de inwoners duidelijk doorgedrongen. In 2023 namen 9 gemeenten deel aan de eerste groepsaankoop voor regenwatertonnen, resulterend in een totaal van 204 bestelde tonnen. Onder de deelnemende gemeenten blonk Steenokkerzeel uit vanwege het enthousiasme van haar inwoners. Het meest populaire model was de cubus 1000L groen, meteen ook het grootste aangeboden model. Dankzij de gezamenlijke inspanningen van de lokale besturen en hun inwoners wordt bijna 140.000 liter regenwater opgevangen, wat aantoont hoe kleine acties toch een grote impact kunnen realiseren.
3) Laadpalen
Het is alle hens aan dek voor de verduurzaming van het wagenpark, ook bij de lokale besturen. Dat is ook nodig, want om de doelstellingen voor Vlaanderen te halen tegen 2030 moeten er 20x zoveel laadpalen komen dan er nu zijn. Om deze omschakeling te faciliteren heeft Haviland een raamcontract voor lokale besturen in het leven geroepen, waarmee we ons actieterrein voor laadpalen uitbreiden naar gemeentelijke gebouwen/terreinen.
Detacheringen
De detacheringen van onze milieudeskundigen bieden een waardevolle en veelzijdige ondersteuning aan lokale besturen bij het aanpakken van milieuvraagstukken. Door het leveren van expertise, het bevorderen van samenwerking en het versterken van de capaciteit dragen deze samenwerkingen bij aan een duurzamer en veerkrachtiger beleid. We gaan even dieper in op de meerwaarde die detacheringen kunnen bieden.
De milieudeskundigen van Haviland brengen een schat aan expertise met zich mee naar de lokale besturen. Ze beschikken elk over een doorgedreven kennis van milieubeleid, wetgeving en praktijken, waardoor ze waardevolle adviezen kunnen geven aan gemeentelijke functionarissen. Of het nu gaat om klimaatadaptatie, mobiliteit, energie-efficiëntie of natuurbeheer, deze deskundigen kunnen helpen bij het ontwikkelen van strategieën die afgestemd zijn op de specifieke behoeften en uitdagingen van elke gemeente.
Daarnaast zorgen detacheringen voor een directe verbinding tussen lokale besturen en regionale/nationale milieunetwerken en hulpbronnen. Haviland fungeert als een brug tussen gemeenten en andere stakeholders, zoals milieuagentschappen, onderzoeksinstellingen en non-profitorganisaties. Dit vergemakkelijkt de uitwisseling van informatie, best practices en financieringsmogelijkheden, wat de capaciteit van lokale besturen versterkt om effectief te reageren op milieu-uitdagingen.
Een ander belangrijk voordeel is de flexibiliteit en maatwerk die deze detacheringen mogelijk maken. Milieuproblemen verschillen van gemeente tot gemeente, afhankelijk van factoren zoals geografie, demografie en economie. Door deskundigen van Haviland ter beschikking te stellen, kunnen lokale besturen op maat gemaakte oplossingen ontwikkelen die aansluiten bij hun specifieke context en behoeften. Of het nu gaat om het opstellen van milieubeleidsplannen, het uitvoeren van milieueffectbeoordelingen of het beheren van ecologische projecten, deze flexibele inzet van expertise maximaliseert de impact van de inspanningen van lokale overheden.
Bovendien dragen detacheringen van milieudeskundigen bij aan capaciteitsopbouw op lokaal niveau. Door samen te werken met Haviland kunnen gemeenten hun eigen ambtenaren trainen en versterken, waardoor ze extra zelfredzaamheid opbouwen op het gebied van milieubeheer en duurzaamheid. Een ander belangrijk aspect is de kostenbesparing die deze samenwerking met zich meebrengt voor lokale besturen. Gemeenten kunnen voordeel halen uit de gedeelde middelen en expertise van Haviland. Dit vermindert de financiële lasten voor gemeenten, terwijl ze toch toegang hebben tot hoogwaardige milieudiensten en advies.
Tot slot bevorderen detacheringen van milieudeskundigen van Haviland synergiën tussen verschillende gemeenten. Milieuproblemen houden zich niet aan gemeentegrenzen, dus samenwerking tussen naburige gemeenten is vaak essentieel voor effectieve oplossingen. Door middel van gezamenlijke projecten, kennisuitwisseling en coördinatie kunnen gemeenten samenwerken om regionale milieuproblemen aan te pakken en gezamenlijke doelstellingen te bereiken.
In 2023 werd ons milieuteam gedetacheerd ter ondersteuning bij enkele projecten inzake groen, duurzaamheid, milieu en trage wegen.